Vigezo vya Kupata Mkopo Ngazi ya Diploma 2025/2026 kutoka HESLB

Mkopo Ngazi ya Diploma

Bodi ya Mikopo ya Wanafunzi wa Elimu ya Juu (HESLB) inatoa mikopo kwa wanafunzi wanaoendelea na masomo katika ngazi ya diploma. Kwa mwaka wa masomo 2025/2026, vigezo vifuatavyo ni muhimu kwa waombaji:

VIGEZO VYA KUPATA MKOPO WA DARAJA LA DIPLOMA 2025/2026 KUTOKA HESLB Ufafanuzi wa kina wa vigezo vya msingi: Uraia, Umri, Udahili, Uhitaji wa Kifedha, Ufaulu wa Kitaaluma, Ulemavu na Maeneo ya Kipaumbele

1. Uraia: Mwombaji anatakiwa kuwa raia wa Tanzania mwenye kitambulisho cha taifa.
2. Umri: Umri wa mwombaji unapaswa kutokuzidi miaka 45 wakati wa kutuma maombi.
3. Udahili: Mwombaji lazima awe ametahiniwa na kudahiliwa katika taasisi ya elimu inayotambulika na serikali.
4. Uhitaji wa Kifedha: Waombaji kutoka familia zenye kipato cha chini wanapewa kipaumbele. Hii inajumuisha wale ambao familia zao zinanufaika na TASAF.
5. Ufaulu wa Kitaaluma: Ufaulu mzuri katika mitihani ya kidato cha nne na sita huangaliwa.
6. Ulemavu: Wanafunzi wenye ulemavu au wale ambao wazazi wao ni walemavu wana kipaumbele maalum.
7. Maeneo ya Kipaumbele: Waombaji wanaodahiliwa katika programu zinazohitajika kitaifa, kama vile afya, ualimu, na uhandisi, wanapewa kipaumbele.

1. Uraia: Mwombaji Anapaswa kuwa Raia wa Tanzania Mwenye Kitambulisho cha Taifa

Moja ya msingi muhimu kabisa kwa mtu yeyote anayeomba mkopo wa elimu ya juu ngazi ya diploma kutoka Bodi ya Mikopo ya Wanafunzi wa Elimu ya Juu (HESLB) ni kuwa raia wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Hili ni sharti lisilopingika, kwani serikali hutaka kuhakikisha rasilimali inayotolewa kwa ajili ya kuendeleza elimu inawafikia wananchi wake ili kukuza nguvu kazi ya Taifa.

Kwa maana hiyo, mwombaji wa mkopo anashauriwa awe amepata kitambulisho cha Taifa kutoka Mamlaka ya Vitambulisho vya Taifa (NIDA). Kitambulisho hiki hutumika kama uthibitisho rasmi wa uraia na ni moja ya nyaraka zinazohitajika kabisa katika mchakato wa maombi ya mkopo. Hata kama mwombaji ana vyeti vingine kama vya kuzaliwa ama cheti cha form four na form six, bado kitambulisho cha Taifa ni kigezo cha lazima.

Nyaraka zinazohitajika:

• Nakala ya Kitambulisho cha Taifa (NIDA ID)
• Ikiwa mwombaji hana kitambulisho, anapaswa kupata namba ya usajili wa NIDA (NIDA Registration Number – NIN)
• Kwa waombaji ambao ni yatima, cheti cha kifo cha mzazi/mzazi wote kinahitajika kuthibitisha uraia wao kupitia mzazi mzazi wao

Umuhimu wa Uraia: Serikali hulenga kuhakikisha fedha za mikopo zinarejeshwa na hazitumiki vibaya kwa watu wasiokuwa raia. Pia, mkopo huu ni kama uwekezaji kwa Taifa, kwani wahitimu wengi hurudi kuchangia maendeleo ya nchi kupitia uwajibikaji wao kwenye jamii na uchumi.

2. Umri: Kigezo cha Umri kwa Waombaji wa Mkopo

HESLB hutoa mwongozo juu ya umri wa waombaji wa mkopo. Mara nyingi, kwa ngazi ya diploma, umri unaopewa kipaumbele ni kuanzia miaka 18 na kuendelea lakini sio zaidi ya miaka 35, huku kipengele hiki kikilenga kuhakikisha wanaonufaika na mkopo ni vijana ambao wataitumikia nchi kwa muda mrefu baada ya kuhitimu na pia kukidhi mahitaji ya soko la ajira.

Sababu za kuweka kikomo cha umri:

• Kuwezesha serikali kuwafikia vijana wenye uhitaji halisi.
• Kuepusha changamoto za uwezekano wa kutorejesha mkopo kutokana na umri mkubwa ambao ufanisi wa kiuchumi unashuka.
• Kuhakikisha wafanyakazi vijana wenye elimu bora na stadi stahiki wanaingia kwenye soko la ajira.

Hata hivyo, zipo baadhi ya mazingira maalum ambapo kikomo hiki kinaweza kupitiwa, mfano:

• Waombaji wenye ulemavu (special consideration inatolewa)
• Waombaji wenye changamoto za kiafya zilizowaathiri kielimu kwa muda mrefu

3. Kigezo cha Udahili (Admission):

Mwombaji wa mkopo wa ngazi ya diploma ni lazima awe amepewa udahili (acceptance or admission letter) katika chuo kinachotambulika na Serikali na kuwa na namba ya usajili wa mwanafunzi wa chuo husika. HESLB haitoi mkopo kwa mwanafunzi ambaye hana uthibitisho wa udahili chuoni.

Masharti ya Udahili:

• Udahili ufanikishwe katika program ama kozi zinazotambulika na NACTVET (Baraza la Taifa la Elimu ya Ufundi na Mafunzo ya Ufundi Stadi).
• Chuo kinapaswa kuwa na ithibati/ubinifu wa usajili kutoka Mamlaka husika kama NACTVET, NACTE, TCU n.k.
• Kuwa mwanafunzi ambaye hajawahi kunufaika na mkopo wa elimu ya juu hapo awali, kwa ngazi yoyote ile.

Umuhimu wa Udahili: Kuonyesha kuwa mwanafunzi amelipiwa ada na kutambuliwa rasmi kama mwanafunzi ni uthibitisho wa kuwa fedha zikitolewa zinamfikia mlengwa sahihi, kila mwaka hutokea baadhi ya watu hufanya udanganyifu hivyo nyaraka zote za udahili zinahitajika.

4. Kigezo cha Uhitaji wa Kifedha (Financial Need Assessment):

HESLB inachukua hatua muhimu ya kuhakikisha wanafunzi wenye uhitaji mkubwa wa kifedha ndio wanaopewa mkopo. Uhitaji huu hupimwa kwa kuzingatia hali halisi ya maisha ya mwombaji na wazazi/walezi wake.

Vigezo vinavyotumika kupima uhitaji wa kifedha:

• Mapato ya wazazi/walezi (salary slip au taarifa ya ajira)
• Kama mzazi ni mkulima, mfanyabiashara mdogo: barua ya utambulisho kutoka kwa Serikali ya Mtaa/Kijiji, ikionyesha mapato yake
• Ikiwa mwanafunzi ni yatima/kulelewa na kituo cha watoto, uthibitisho rasmi unatakiwa (cheti cha kifo, kiapo)
• Wanafunzi wa makundi maalum (mfano yatima, watoto wa wafanyakazi wa ndani, watoto wa watu wenye ulemavu) hupewa kipaumbele

Taratibu za uthibitisho wa uhitaji:

• Waombaji hufanya self-declaration kupitia fomu, na HESLB huthibitisha maelezo hayo kwa kushirikiana na viongozi wa serikali za mitaa, kata, vijiji na baadhi ya taasisi za kijamii

Umuhimu wa kipengee hiki:

• Kupunguza malalamiko kuwa vijana wa hali bora ya kifedha peke yao ndio wanakopeshwa, hivyo kutoa nafasi kwa wasiojiweza kielimu na kiuchumi.

5. Kigezo cha Ufaulu wa Kitaaluma (Academic Performance):

Moja ya masharti makuu ya kupewa mkopo ni kuhakikisha mwombaji ana ufaulu wa kuridhisha katika mtihani wa mwisho wa kidato cha nne au cha sita, au katika cheti kingine kinachomruhusu kusoma Diploma.

Mambo ya kuzingatiwa:

• Lazima mwombaji awe amepata sifa zinazomruhusu kujiunga na program ya diploma kulingana na matokeo yake ya kidato cha nne/sita au stashahada nyingine inayotambulika na NACTVET.
• Kuna kiwango cha chini cha ufaulu (minimum entry requirement), kama vile kuwa na alama D tatu (3) kwenye masomo muhimu hususan kwa programmes za afya au taaluma nyingine maalum.
• Chuo kinachompa udahili lazima kiwe na uthibitisho wa ufaulu wa mwombaji.

Umuhimu wa kigezo hiki:

• Kuhakikisha fedha hazitumiki kwa watu wasiokidhi vigezo vya kitaaluma ambao wanaweza wasimalize masomo na kulipa mkopo.

6. Kigezo cha Ulemavu (Disability):

Waombaji wenye ulemavu hutazamwa na kupatiwa kipaumbele katika utoaji wa mikopo. Hii ni kutokana na changamoto nyingi wanazokumbana nazo kwenye jamii na hata katika kupata ajira au rasilimali nyingine.

Mahitaji muhimu:

• Uthibitisho wa ulemavu kutoka hospitali za serikali au madaktari bingwa
• Barua kutoka kwa taasisi zinazoshughulika na watu wenye ulemavu (kama CCBRT, TAMH, SHIVYAWATA n.k.)
• Maelezo ya ulemavu katika fomu ya maombi

Kipekee kwa kundi hili:

• Hupendelea kupata mkopo kamili kwa asilimia kubwa kuliko waombaji wengine.
• Wakikidhi vigezo vingine, hawaingii kwenye mchujo mkali wa fedha.

Faida za kipaumbele hiki:

• Kusaidia kundi hili lisiachwe nyuma kielimu kutokana na changamoto za maisha.
• Kuongeza uwepo wa watu wenye ulemavu kwenye ajira na fursa za kiuchumi.

7. Maeneo ya Kipaumbele (Priority Programmes & Sectors):

HESLB na Serikali kwa ujumla huweka maeneo maalum ya kipaumbele kwenye utoaji wa mikopo, ili kujibu mahitaji ya rasilimali watu kwenye sekta zenye uhitaji mkubwa nchini. Kwa ngazi ya diploma, maeneo mengi ya kipaumbele ni kwenye:

• Afya (Uuguzi, Maabara, Tabibu, Farmasia)
• Elimu (Ualimu, ECD)
• Ufundi (Mechanical, Electrical, Civil)
• Sayansi na Teknolojia
• Kilimo na Mifugo

Sababu za kuweka maeneo ya kipaumbele:

• Kuhakikisha taifa linapata wataalamu kwenye sekta muhimu ambazo zina upungufu mkubwa.
• Kuongeza uwezekano wa wahitimu kupata ajira na kuchangia maendeleo ya nchi.
• Kupunguza utegemezi wa wataalamu wa kigeni na kuboresha huduma za kijamii hapa nchini.

Utekelezaji:

• Waombaji wa kozi zisizo na kipaumbele hupata mkopo baada ya kuthibitisha uhitaji na nafasi zikibaki.
• Utoaji wa mkopo hutangazwa na HESLB kila mwaka, na maeneo ya kipaumbele yanaweza kubadilika kulingana na takwimu za soko la ajira na mahitaji ya kitaifa.

HITIMISHO: Kwa ujumla, upangaji wa vigezo na masharti haya umejengwa kwa umakini mkubwa ili kuhakikisha kuwa wanafunzi wa ngazi ya diploma wanaonufaika na mkopo wa serikali kupitia HESLB truly wana uhitaji, wana sifa za kitaaluma, ni raia halali wa Tanzania, wamepata udahili kwenye chuo sahihi, na wanatoka kwenye maeneo ya kipaumbele ya soko la ajira nchini. Vigezo hivi pia vinasaidia kuhimiza usawa na kuondoa upendeleo, hasa kwa makundi maalum kama wale wenye ulemavu, yatima na watoto wa familia zenye hali duni kiuchumi.

Kwa mwombaji yeyote, ni muhimu kujipanga kikamilifu na kuzingatia nyaraka na maelezo yote muhimu kabla ya kuanza mchakato wa maombi. HESLB hutangaza mwongozo rasmi kila mwaka; hivyo ni busara kufuatilia matangazo yao kupitia www.heslb.go.tz ili kujua kama kuna mabadiliko ya vigezo au kuongeza eneo lolote la kipaumbele.

Ikiwa ungependa msaada zaidi juu ya jinsi ya kujaza fomu na kuandaa nyaraka hizi unaweza kuniuliza!

Maombi yanafanyika kupitia mfumo wa OLAMS na waombaji wanapaswa kuwasilisha nyaraka zote muhimu ikiwemo cheti cha kuzaliwa na uthibitisho wa kifedha. Hakikisha unajaza fomu kikamilifu na kuwasilisha kwa muda uliopangwa. Kwa maelezo zaidi, tembelea tovuti rasmi ya HESLB.